Kookboekpraatjes vullen gaatjes!




Passover brought to you by Maxwell House Coffee, 
the kosher coffee of America

Ik heb een paar weekjes overgeslagen vóór het plaatsen van dit stukje, om je tijd te gunnen de Longenmoes te proberen. Hoe was het? Het opvallende van dit ooit kennelijk populaire kookboek van Saartje Vos, is dat de recepten voor 97% oer-Hollands zijn. Hoe kosjer is koscher, in Saartjes boek? (In het boek varieert de spelling ook, vandaar de titel van deze stukjes). Er staan uiteraard geen recepten in voor varkensvlees of schaaldieren. Maar je komt verder bijna geen recepten tegen voor typisch Joodse of Jiddische gerechten, zoals gefillte fisch (Jiddisch voor gevulde snoek), gehakte haring, gehakte kippenlevers of knisjes. Deze gerechten ken ik uit de vroege dagen dat ik in New York werkte en lid werd van Horizons, een club van singles die wekelijks allerlei uitjes en activiteiten organiseerde. De leden hadden overwegend een Joodse achtergrond, zo ook mijn nieuwe vriendin, die mij bevlogen inwijdde in de Joodse tradities door mij regelmatig mee te nemen naar haar ouderlijk huis om aan de viering van hoogtijdagen deel te nemen. Haar iets oudere broer, van mijn leeftijd, was opgeroepen voor Vietnam en ik was daarom bij deze lieve mensen een welkome gast, "als vertegenwoordiger van een volk dat zo heldhaftig geprobeerd had Joden te redden in de oorlog". Dat waren, denk ik, de enige keren in mijn leven dat ik op het juiste moment mijn mond wist te houden. Waarom zou ik deze mensen een illusie ontnemen? Of had ik flink moeten zijn om toch sommige pijnlijke waarheden te vertellen?
Met mijn New Jewish Cooking, London 1993, van E. Wolf Cohen, Nederlandse versie, heb ik wat vergelijkingen geprobeerd te maken tussen recepten, maar niets gevonden dat het vermelden waard is. De echte Joodse/Jiddische gerechten leefden in de tijd van Saartje waarschijnlijk alleen voort in de familieschoot. Zou dat een bevestiging kunnen zijn dat veel Joden in Nederland in die tijd, (rond 1880-1900) met name in Amsterdam, meer ingeburgerd waren dan soms gesuggereerd wordt? Een enkel recept valt op, waaronder dat van longenmoes en andere “innerijen”. Hier zie je vooral dat het om buitengewoon goedkoop voedsel gaat. Voeding voor armen. Verder is er een zin over het koosjer* maken van vlees, die ik niet kan plaatsen. Ik dacht dat koosjer alleen met de slacht te maken had, niet met het wassen van vlees. Er is misschien wel een Joodse keukenprinses die dit leest en meer informatie heeft en dat wil melden. Saartje geeft wel een traditioneel recept voor matseballen (maar niet voor matsebrei) en een mooi recept voor maanzaadkoek. 
Ruthy, mijn voorgenoemde vriendin, gaf mij als afscheidscadeau, om mijn “opleiding af te sluiten”, zoals zij zei, het “You don’t have to be Jewish to be a good CookBook” uit 1971, Woodbridge, van Levine & Winer. Als 20-jarige vrouw besefte zij al dat de weg naar de ziel van een man door de maag leidt.

Maanzaadkoek (1)

Dit is Saartjes recept voor Jiddische maanzaadkoek. Zelfs als je het voorbereidingsdeel om zou bouwen naar deze tijd, dan ontstaan er problemen met de goede baktemperatuur en baktijd. Doe dat dus liever niet, als je niet wilt experimenteren. Ik geeft het moderne recept in een volgend stuk. Let hier op de kostelijke stookinstructie. 
Neem 5 ons tarwemeel, 3,5 ons witte suiker, 3,5 ons boter, 1 ei, een theelepel kaneel en een weinig gestampte nagelen. Doe alles in een diepen schotel, behalve het eiwit, dat men apart op een schoteltje zet, om den koek van boven er mede te bestrijken. Doe er een half eierlepeltje vlugzout bij en kneedt alles zoolang dooreen, tot het een gladde bal is. Verdeel het in tweeën, strooi meel op de rolplank, rol iedere helft uit, leg ze op de koekplaat, klop het eiwit met een lepel witte suiker, bestrijk den koek ermede en strooi er maanzaad overheen. Men zorge, dat de oven goed gestookt zij en als men geen circulatie-oven heeft, legge men eenige doorgebrande kolen of briquetten in de lade onder den oven. Nu schuift men de plaat in den oven en laat de koek onder gestadige warmte, 3/4 uur bakken. Zoodra de koek aan alle zijden mooi bruin is, neemt men hem uit den oven en snijdt hem dadelijk in stukken van de verlangde grootte.

 

 * Zie ook: http://www.jewfaq.org/kashrut.htm



>> Lunch of dinner?
De Pastelaria (2) <<
Plaats een reactie

Nog geen toevoegingen aanwezig.